Assertiviteit, wat is dat?

Assertiviteit is meer dan “stop, hou op”.

Assertiviteit zie ik als de basis voor een gezonde relatie met jezelf en met elkaar. Wanneer je assertief bent wil dat zeggen dat je goed voor jezelf zorgt en rekening houdt met de ander.

Grenzen

Assertiviteit gaat ten eerste over grenzen voelen. Je grens wordt aangegeven door jouw gevoel. Wanneer iemands gedrag, dat wat iemand zegt of doet, niet meer goed voelt voor jou, dan voel je dat in je lichaam. Je lijf geeft een seintje aan je hersenen. He, dit vind ik niet oké wat ik hoor, zie, voel, proef of ruik. Voor iedereen liggen grenzen anders. Dit ligt aan wat jij fijn, leuk, prettig, grappig vindt of juist niet en dat wordt mede beïnvloed door je normen en waarden; dat wat jij belangrijk vindt en wat jij vindt wat hoort en niet. Jouw grenzen worden gekleurd en beïnvloed door vele factoren. Dit kan zijn door hoe je bent opgevoed, hoe andere mensen met jou omgaan (van je geboorte tot nu) en de regels en gewoonten van de cultuur waarin je leeft.

Het belang van zelfvertrouwen en eigenwaarde

Grenzen voelen en aangeven is niet voor iedereen even makkelijk. Hoe jij jezelf ziet wordt gekleurd door de reacties van anderen.

Wanneer je vaak te horen krijgt dat je dingen goed doet en goed kan en dat ook mag laten zien, dan wordt je zelfvertrouwen groter. Jij gaat jezelf waarde toekennen, omdat je gewaardeerd wordt, ook wanneer je wel eens fouten maakt. Jij doet ertoe en je hebt het gevoel dat je alles aankan. Je kunt goed omgaan met tegenslagen, want je probeert het gewoon nog een keer. Je hebt veerkracht. Je vertrouwt erop dat het je de volgende keer wel lukt. Met vallen en opstaan kom je er wel is jouw overtuiging. Vallen voelt niet als falen en heeft geen negatieve invloed op hoe jij jezelf ziet.

Wanneer je vaak te horen krijgt dat je dingen fout doet en niet goed kan en niet hoort wat je allemaal wél kunt, dan word je zelfvertrouwen minder. Je voelt je niet gewaardeerd en gesteund. Je wordt onzeker, je gaat twijfelen aan jezelf. Je voelt je onveilig. Je wordt bang om te vallen en weer op te staan. Je zal je zelf minder waard gaan vinden en je zal minder gaan proberen. “Misschien kan ik het gewoon niet!” kun je gaan denken. Soms gaat dit zo ver dat jij zelf gaat geloven dat je er helemaal niet meer toe doet. Je kunt beter niet bestaan, want je doet toch alles fout. “Misschien ben ik het ook niet waard”, denk je. En dan is de overtuiging geboren; “ik ben niks!” Wanneer je dat voelt en denkt, dan is er iets goed mis. Niet met jou, laat ik duidelijk zijn. Nee! Dan is er iets goed mis met de anderen om jou heen, hoe zij met jou omgaan. Wat zij doen helpt je namelijk niet.

Vaak is iemand het zich niet eens bewust dat hij of zij je negatief benaderd. Kijkt en luistert hij of zij oppervlakkig. Mist de goede intenties achter wat je doet of zegt. En soms luister je zelf ook niet goed meer. Hoor je de complimenten niet. Vul je gedrag negatief in. In het algemeen zijn we, denk ik, vaak geneigd meer waarde toe te kennen aan wat niet goed gaat, dan aan wat wel goed gaat. Dit is een soort gemeengoed geworden binnen onze maatschappij, kijk maar naar de keuze van het dagelijkse nieuws wat onze huiskamers binnenkomt. We zouden ons zoveel beter voelen met goed nieuws! Zo veel meer vertrouwen krijgen in ‘de mens’ en onze kwaliteiten. Idioot eigenlijk he? Zitten we met zijn allen een beetje te balen voor zo’n kastje. Moedeloos, boos, verontwaardigd en afhankelijk. Wat zou er gebeuren als het enkel positief nieuws zou zijn? Ik kan het wel invullen! Inspiratie, vrolijkheid, liefde, saamhorigheid, daadkracht! Maar goed, dit gaat wat ver voor dit artikel.

Voldoende zelfvertrouwen en voldoende eigenwaarde is een voorwaarde om goed voor jezelf te kunnen zorgen.

Ieder mens heeft kwaliteiten en ieder mens wil gewaardeerd worden om wie hij of zij is en wat hij of zij doet. Dat is een basisbehoefte, daar halen wij ons bestaansrecht vandaan, dan voelen we dat wij het recht hebben hier op deze aarde te mogen zijn.

Wanneer je zelfvertrouwen groot is zal je het vanzelfsprekend vinden dat anderen rekening met jou houden. Het zal niet moeilijk zijn om voor jouw grenzen op te komen. “Het is toch volkomen logisch dat ik mag zeggen wat ik denk of voel?” Je zult dit ook uitstralen in je lichaamstaal. Je neemt je ruimte in en daarmee geef je aan de ander aan, houd rekening met mij.

Wanneer je weinig zelfvertrouwen hebt en je eigenwaarde niet zo groot is, dan is het veel lastiger om je grenzen serieus te nemen. Want is dat wat jij voelt wel belangrijk genoeg om aan te geven? “Klopt het eigenlijk wel wat ik voel? Stel ik me aan?” Twijfel slaat toe en omdat je niet zo sterk in je schoenen staat, wordt het ook steeds enger om je grenzen aan te geven. De behoefte erbij te horen en je veilig te voelen maken dat je jezelf vragen stelt. Wat als hij of zij boos wordt? Of iedereen je volkomen belachelijk vind en je helemaal niemand meer over hebt? Wat dan? “Wil ik dat? Wat is het risico? Want alleen zijn, dat wil ik niet!” We zijn allemaal bang voor afwijzing en eenzaamheid.

Assertief zijn wil zeggen dat je je grenzen voelt, serieus neemt en dat op een respectvolle manier aangeeft aan de ander.

Assertiviteit is niet iets ‘wat je eventjes leert’. Op welke manier je je grenzen kenbaar maakt is heel belangrijk. Assertiviteit wil niet zeggen dat je over anderen heen moet walsen en op die manier je ruimte inneemt. Nee. Dat is agressiviteit en heel iets anders. Met de ruimte die je dan inneemt, druk je anderen opzij. Dan toon je geen respect voor de ander. Wanneer je assertief gedrag wilt laten zien, zal je communicatieve vaardigheden moeten oefenen, zowel verbaal als non-verbaal.

Zelfonderzoek en training

Assertiviteit is naar mijn mening de sleutel tot sociale veerkracht en medemenselijkheid. Eenmaal weten wie je bent en hoe je goed voor jezelf kan zorgen, geeft je de ruimte voor de ander te zorgen. De ander te zien en te horen, te begrijpen.

Dus wil jij dat we beter met elkaar omgaan? Dan is zelfonderzoek de eerste stap. Een onderzoek naar je eigen grenzen en je vastgeroeste overtuigingen en onzekerheden. Naar behoeften, gevoelens en gedachten en hoe deze je gedrag bepalen. Naar jouw kwaliteiten en hoe je deze wilt inzetten. En verder is het oefenen, oefenen en nog eens oefenen in het aangeven van je eigen grenzen en reageren op de grenzen van een ander. Het is niet moeilijk, het is een heel mooi proces, je wordt er sterker en gelukkiger van en je neemt het mee in je verdere leven. Nog mooier en erg belangrijk, je geeft het door aan de volgende generatie. Voorbeeldgedrag is van onschatbare waarde.

Ben je geïnteresseerd in hoe je dit kan toepassen voor jezelf, binnen je gezin, in je werk? Er is aanbod in ontwikkeling bij de Harten Academie. Wat je alvast kunt doen is de workshop Ontdek je Hartenwens volgen, die je laat herontdekken wat je mooi, maakt, wat je voor jezelf wenst en hoe je dit zou kunnen bereiken. Klik op de foto voor meer informatie.

Aandacht voor assertiviteit, laten we beginnen bij de basisschool! 

Wanneer je coacht op assertiviteit (je eigen grenzen serieus nemen en respectvol aangeven) vanaf de basisschool, dan kun je een hele maatschappij ten goede veranderen. Dat is mijn overtuiging. Wanneer je alle kinderen in Nederland leert voor zichzelf op te komen op een assertieve manier, dan kan er niets anders dan respect ontstaan voor elkaars mens-zijn. Want ieder mens is uniek, heeft zijn éigen grenzen en mag deze aangeven. Je leert vervolgens ook reageren op grenzen. Respect voor elkaars mens-zijn overstijgt kleur, ras, sekse, bezit, geloofsovertuiging en seksuele voorkeur. Dat lijkt me een mooie ontwikkeling in deze maatschappij vol spanningen. Laten we investeren in de jeugd. Zij kunnen heel veel betekenen.